مدرسه تاسیسات آموزش تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمان
در اجراي سيستم آبرساني ساختمان که مشتمل بر آب سرد و گرم مصرفي است به تجربه به مواردي برخورد شده است که برخي از آنها تبديل به قانون و جزو الزامات کار اجرايي قرار گرفته اند از آن قبيل موارد زير هستند.
- انشعاب آب ورودي به ساختمان پس از کنتور به شير قطع و وصل و شير يکطرفه متصل مي گردد.
- بهتر است حداقل يک شير فلکه ي سرشلنگي براي برداشت آب در موتورخانه نصب گردد.
- در صورتيکه ساختمان مورد نظر داراي سقف کاذب باشد بهتر است حتي المقدور لوله کشي ها در سقف کاذب صورت گيرد.
مسير عبور لوله ها
الف- لوله کشي بايد در مسيرهايي انجام شود که بدون آشکار بودن در محل هاي نامناسب، همه جا در اطراف لوله ها و ديگر اجزاي لوله کشي فضاي لازم براي تعمير، تعويض و کار با ابزار عادي وجود داشته باشد.
1- لوله هاي قائم ممکن است روکار باشند يا در داخل شافت قرار گيرند به شرط آنکه دسترسي و تعمير آنها آسان باشد.
2- لوله هاي افقي ممکن است روکار، در داخل سقف کاذب، يا در د اخل کانال آدم رو، خزيده رو و يا در داخل ترنچ Trench (کانال کوچک افقي) قرار گيرند، به شرط آنکه دسترسي و تعمير آنها آسان باشد.
ب- لوله و ديگر اجزاي لوله کشي نبايد در ديوار يا کف دفن شوند.
1- در صورتيکه قسمتي از لوله يا ديگر اجزاي لوله کشي ناگزير بايد در داخل اجزاي ساختمان يا زير کف دفن شود، بايد ضرورت اين کار مورد تأييد قرار گيرد.
2- در صورت دفن قسمتي از لوله يا ديگر اجزاي لوله کشي بايد حفاظت هاي لازم براي جلوگيري از يخ زدن و خوردگي به عمل آيد و امکان انقباض و انبساط لوله ها فراهم شود.
3- محل اتصال لوله به لوله، لوله به فيتينگ، فيتينگ به فيتينگ، مطلقاً نبايد در اجزاي ساختمان يا زير کف دفن شود.
4- هيچ يک از شيرها مطلقاً نبايد در اجزاي ساختمان يا زير کف دفن شود.
ج- لوله کشي بايد در مسيرهايي انجام شود که در معرض آسيب ديدن نباشد، رسوب و مواد زايد در آن متمرکز نشده و قابل تخليه باشد و به اجزاي ساختمان آسيب وارد نکند.
1- عبور لوله از ديوار، تيغه، سقف يا کف بايد در داخل غلاف لوله صورت گيرد.
د- لوله کشي در محوطه يا حياط ساختمان بايد در داخل ترنچ زير کف يا بطور آشکار و روکار انجام شود.
1- لوله ي داخل ترنچ بايد زير تراز يخبندان نصب شود.
2- هيچ ساختمان يا مانعي که خاک برداري و دست رسي به لوله و ديگر اجزاي لوله کشي را مشکل کند، نبايد روي مسير لوله کشي در محوطه يا حياط ساختمان ايجاد شود.
حفاظت آب آشاميدني
1- لوله کشي توزيع آب آشاميدني در ساختمان (ملک) بايد به ترتيبي طرح، نصب و نگهداري شود که از هر گونه آلوده شدن به آب غيرآشاميدني و ديگر مايعات، مواد جامد يا گازي که ممکن است از طريق اتصال مستقيم Cross Connection يا از طريق هر اتصال ديگري، به آن وارد شود يا در آن نفوذ کند، حفاظت شود.
2- اگر در ساختمان غير از لوله کشي آب آشاميدني، لوله کشي ديگري مخصوص آب يا ديگر مايعات غيرآشاميدني وجود داشته باشد، هر يک از اين دو شبکه لوله کشي بايد با رنگ يا برچسب هاي فلزي مورد تأييد مشخص شود. بطوريکه شناسايي هر يک از اين دو شبکه به آساني امکانپذير باشد.
3- شير آب سرد مصرفي روي لوازم بهداشتي بايد سمت راست قرار گيرد و با علامتي به رنگ آبي مشخص شود. همچنين شير آب گرم مصرفي بايد سمت چپ قرار گيرد و با علامتي به رنگ قرمز مشخص شود.
4- هيچ گونه اتصال مستقيم بين لوله کشي آب آشاميدني و لوله کشي آب غيرآشاميدني يا مايعات ديگر مجاز نيست.
5- اتصال مستقيم بين لوله کشي آب آشاميدني، که از شبکه آب شهري تغذيه مي شود و لوله کشي آب آشاميدني، که از منابع خصوصي تغذيه مي شود مجاز نيست.
6- اتصال مستقيم بين شبکه لوله کشي آب سرد مصرفي و شبکه لوله کشي آب گرم مصرفي مجاز نيست.
7- اتصال مستقيم لوله کشي آب آشاميدني به لوله کشي فاضلاب و آب باران مطلقاً ممنوع است.
8- حداکثر طول لوله آب گرم مصرفي که مي توان بدون لوله برگشت به شير خروجي آب رساند بايد برابر ارقام زير باشد:
حفاظت سيستم لوله کشي
– لوله هايي که از زير يا داخل ديوار ساختمان عبور ميکنند بايد در برابر شکسته شدن حفاظت شوند.
– اگر لوله از زير يا داخل پي ديوار عبور مي کند بايد روي لوله سقف طاقي شکل ساخت و يا لوله را از داخل غلاف لوله، با قطر نامي دست کم دو اندازه بزرگ تر از آنچه براي عبور لوله از ديوار لازم است عبور داد، تا بار ديوار يا پي مستقيماً روي لوله وارد نشود.
– اگر لوله از داخل مصالح خورنده اي که ممکن است بر سطح خارجي لوله اثر خورندگي داشته باشند عبور مي کند، بايد سطح خارجي لوله در برابر خوردگي، با اندود يا روکش هاي مقاوم در برابر خوردگي محافظت شود.
– در جريان نصب لوله و ديگر اجزاي لوله کشي بايد داخل لوله ها و فيتينگ از ذرات فلز، ماسه، خاک، مواد آب بندي و غيره کاملاً پاک شود.
– در نقاط بالاي شبکه لوله کشي بايد شير تخليه هوا Air Vent نصب شود. در نقاط پايين شبکه لوله کشي بايد شير تخليه آب نصب شود.
– در هر قسمت از لوله کشي که تخليه آب لوله ها از شيرهاي مصرف کننده امکانپذير باشد، نصب شير تخليه، لازم نيست.
– لوله ها بايد به سمت نقاط تخليه و برداشت آب شيب داشته باشند.
– در لوله کشي فولادي گالوانيزه خم کردن لوله مجاز نيست و بايد از زانوهاي گالوانيزه و چدن چکش خوار يا فولادي استفاده شود.
– در اتصالات دنده اي، مواد آب بند فقط بايد روي دنده هاي خارجي اضافه شود.
– تغيير سطح مقطع داخلي در سيستم لوله کشي نبايد ناگهاني باشد و بايد به واسطه تبديل ها Reducer و به تدريج صورت گيرد.
– در لوله کشي آب گرم مصرفي بايد براي امکان انبساط و انقباض لوله ها پيش بينيهاي لازم صورت گيرد.
– لوله هاي روکار يا زير کف و داخل ترنچ، در محوطه ي خارج ساختمان يا در فضاي داخل ساختمان که گرم نمي شوند، اگر در معرض يخ زدن باشند، بايد با عايق گرمايي، يا روش هاي مورد تأييد ديگر حفاظت شوند.
– عبور لوله از ديوار، تيغه، سقف و کف بايد از داخل غلافي که قطر داخلي آن دست کم 20 ميليمتر از قطر خارجي لوله بزرگتر باشد صورت گيرد. انتهاي غلاف بايد دست کم 10 ميليمتر از سطح خارجي ديوار يا کف يا سقف خارج شود.
– فاصله بين لوله و غلاف بايد با مواد پلاستيکي پر شود.
– هيچ نوع اتصالي نبايد در داخل اجزاي ساختمان يا داخل غلاف لوله قرار گيرد.
نویسنده: مسعود خانی بختیاری
منابع:
- کتابهاي درسي رشته تاسيسات فني و حرفه اي
- مبحث شانزدهم مقررات ملي ساختمان
- استانداردهاي سازمان آموزش فني و حرفه اي
ا