آسانسور وسيلهاي دائمي است كه براي جابجايي عمودي افراد، بار و ساير موارد، در ترازهاي معين بکار گرفته می شود که داراي يك اتاقك (كابين) حمل کننده است. اين اتاقك بين حداقل دو ريل صلب (جنس سخت) كه عمودي يا با حداكثر انحراف 15 درجه از خط قائم هستند، حركت ميكند.
آسانسورها به دو گروه اصلي تقسيم ميشوند:
- آسانسورهايی كه اشخاص مجاز به سوارشدن در آن هستند از قبيل مسافربر، باربر و تختبر
- آسانسورهايي كه اشخاص مجاز به سوارشدن در آن نيستند از قبيل آسانسور خدماتي، غذابر، كتاببر
نكات فني
- در ساختمان هايي كه احتمال عبور و مرور افرا د معلول با صندلي چرخدار وجود دارد بايد حداقل يك دستگاه آسانسور با حداقل ظرفيت 8 نفره (630 كيلوگرم) و بازشو درب 80 سانتيمتر پيشبيني شود.
- در انتخاب موقعيت، تعداد و ظرفيت آسانسورها ضوابط سازمان آتشنشاني و خدمات ايمني لازمست پيشبيني و اجرا شود.
موتورخانه آسانسور
سيستم محركه و قطعات مربوطه بايستي در اتاق ويژهاي با ديوار و سقف و درب هاي محكم كه فقط ميتواند در دسترس افراد مسئول قرار گيرد پيشبيني شود.
نكات فني
- موتورخانه بايد در مقابل بارها و نيروهايي كه در معرض آن قرار ميگيرد مقاوم بوده، گرد و غبار را به خود جذب نكند و كف آن لغزنده نباشد.
- ابعاد موتورخانه بايد به اندازهاي باشد كه سرويس و دسترسي به كليه تجهيزات داخل آن آسان و ايمني پرسنل نيز تامين شود. ارتفاع زير سقف آن از روي سقف چاه حداقل 8/1 متر باشد.
- يك يا چند قلاب براي بالابردن تجهيزات سنگين هنگام نصب يا در مواقع تعمير، در سقف موتورخانه تعبيه شود.
- درب موتورخانه بايد متناسب با تجهيزات نصب شده باشد. درب موتورخانه بايد حداقل عرض 6/0 متر و ارتفاع 8/1 متر داشته باشد. دريچهها با حداقل ابعاد8/0*8/0 متر و داراي تحمل بار حداقل 2 نفر (2000 نيوتن) باشد. قفل دار بوده و بدون كليد از درون باز شود.
درب طبقه
نكات فني
- درب طبقات بايد فاقد هرگونه منفذ و لبههاي تيز و برنده باشد و فاصله بين لبهها و چهارچوب از 6 ميليمتر تجاوز نكند.
- ارتفاع دربهاي طبقات حداقل 2 متر، كف درگاه بايستي مقاوم در مقابل بارهاي وارده باشد.
- درب طبقه در هيچ شرايطي بجز هنگام توقف كابين مقابل همان طبقه نبايد باز شود. (تا 20 سانتيمتر بالا و پايين طبقه نيز مجاز ميباشد)
اتاقك (كابين) و وزنه تعادل
نكات فني
- ارتفاع درب كابين و همچنين ارتفاع مفيد كابين بايستي حداقل 2 متر باشد.
- فاصله بين كابين و متعلقات آن با وزنه تعادل بايد حداقل 5 سانتيمتر رعايت شود.
- فاصله افقي كابين و قاب وزنه و متعلقات آنها با ديوار چاه و موانع احتمالي داخل آن بايد حداقل 3 سانتيمتر باشد.
سيستم محرك آسانسور
هر آسانسور بايد حداقل يك سيستم محرك مخصوص به خود داشته باشد.
حركت دادن آسانسور به دو روش مجاز است:
- سيستم اصطكاكي با استفاده از سيم بكسل و فلكه و وزنه تعادل
- سيستم مستقيم، اين سيستم چه از نوع وينچي بدون وزنه تعادل و چه از نوع زنجيري فقط براي سرعتهاي كمتر از 63/0 متربرثانيه مجاز است.
لوازم و تجهيزات و حفاظتهای الكتريكي
نكات فني
- كليه سيمكشي و كابلكشيهاي چاه و موتورخانه بجز روشناييهاي آن بايستي در لوله يا كانالهاي مخصوص قرار گيرد.
- كليه حفاظتهاي الكتريكي بايد بصورت سري در مدار قرار گيرد.
- تابلو تغذيه برق، تابلو فرمان، سيستم محركه و اتاقك (كابين) بايد سيستم اتصال زمين مناسب داشته باشند.
برآورد آسانسور (از نظر ظرفيت)
در ساختمانهاي با بيش از 8 طبقه يا با طول مسير اصلي حركت بيشتر از 23 متر بايد حداقل دو دستگاه آسانسور پيشبيني گردد كه يك دستگاه از آنها با حداقل ظرفيت 1000 كيلوگرم و مناسب حمل برانكارد باشد و به كليه طبقات نيز سرويس برساند.
حداقلهايي براي انتخاب تعداد، ظرفيت و سرعت آسانسور براي ساختمانهاي مسكوني ميباشد. اين حداقلها بر مبنای زمان اسمي طي مسير 40 ثانيه از استاندارد بينالمللي ايزو برگرفته شدهاند.
حداقل سرعت آسانسورهاي مسافربر با توجه به ارتفاع ساختمان از كف پايينترين طبقه تا كف بالاترين طبقه مطابق جدول زير باشد:
در صورت نامتناسب بودن طول مسير حركت با تعداد طبقات، مبناي محاسبه حداقل سرعت، طول مسير حركت ميباشد.
برای دیدن جداول بیشتر می توان به متن آخرین نسخه مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان مراجعه کرد.
نویسنده: مسعود خانی بختیاری
منبع: مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان، نشریات انجمن صنفی آسانسور ایران