مدرسه تاسیسات آموزش تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمان
فصل دوم: نقشه کشی تاسیسات بهداشتی
Plumbing Drafting
کليات
هدف از اين فصل معرفي اصول کلي نقشه کشي تاسيسات بهداشتي و پياده سازي الگوهاي واحد در ارائه طرح هاي ساختماني تاسيسات است که توسط مهندسان طراح و دفاتر مهندسي طراحي در قالب نقشه هاي تاسيسات مکانيکي به سازمان نظام مهندسي ساختمان و ارگان های ذیربط ارائه مي شود.
کليه نقشه های تاسيسات بهداشتی بايد با هدف ايمني، بهداشت، آسايش، صرفه اقتصادي و بهره دهي مناسب توسط مهندس طراح يا دفاتر فني، شرکت های مهندسین مشاور و … تهيه و ارائه شود. طراحي تاسيسات بهداشتي ساختمان (ملک) بايد طبق روش هاي مهندسي مورد تائيد انجام شود. همچنين روش های محاسبات مهندسي برای اندازه گذاری لوله ها و ديگر اجزای لوله کشی بايد طبق منابع معتبر و مورد تائيد صورت گرفته باشد.
در اين فصل با نحوه استقرار وسايل بهداشتي (Fixtures) روی پلان، روش ترسيم لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتي و لوله کشی سيستم جمع آوری و دفع فاضلاب، آب باران و هواکش فاضلاب آشنا خواهيد شد.
انواع سيستم ها در تاسیسات بهداشتی ساختمان
طرح تاسيسات بهداشتی در ساختمان با هدف پيش بينی وسايل بهداشتي Fixture مناسب با تعداد کافي، توزيع آب بهداشتی مورد نياز اين وسايل و جمع آوری و دفع فاضلاب آنهاست. در اين فصل منظور از تاسيسات بهداشتی کليه سيستم هايی است که جهت تأمين بهداشت و سلامت ساکنين و بهره برداران حال و آينده در ساختمان نصب میشوند، مانند:
- لوله کشی و ذخيره سازی آب مصرفی در ساختمان
- لوازم بهداشتی
- لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتی
- لوله کشی فاضلاب بهداشتی در ساختمان
- لوله کشي هواکش فاضلاب ساختمان (سيستم ونت)
- لوله کشی آب باران ساختمان
طراحي اين سيستم ها و ارائه نقشه های اجرايی آنها جهت بررسي در کميته کنترل نقشه و ابلاغ به مجری بايد طبق الزامات و دستورالعمل اين فصل باشد.
سيستم آبرساني
منظور از سيستم آبرسانی در ساختمان مجموعه لوله کشی هايی است که مسئوليت تغذيه آب مورد نياز ساختمان، سيستم های تاسيسات مرکزی، ذخيره آب بهداشتی و آتش نشانی و آبياری محوطه را بر عهده دارد. اين سيستم از کنتور آب ورودی به ساختمان و یا سایر منابع تأمین آب شروع شده و تا ورودی هر واحد مسکونی يا ساختمان ادامه دارد.
قبل از تهيه نقشه های آبرساني وجود پلان موقعيت ساختمان (Site plan) جهت تعيين موقعيت انشعاب ورودی آب و فاضلاب ساختمان ضروري است.
در سايت پلان بايد محل و موقعيت دقيق ساختمان نسبت به ساختمانهای مجاور و معابر اصلي و فرعي که به ساختمان منتهي مي شوند بصورت واضح و با مقياس قابل قبول آورده شود. هدف از ارائه سايت پلان در نقشه های تاسيسات مکانيکی مشخص شدن معابری است که تاسيسات شهری احتمال يا امکان ارائه خدمات و انشعاب از آن طريق به ساختمان مي دهند مانند انشعاب آب، فاضلاب شهری و گاز. درصورت مشخص نبودن اين اطلاعات بايد با بازديدهای محلی يا استعلام از ادارات و سازمانهای زيربط اين اطلاعات کسب شود. در پروژه های خاص و يا ساختمانهای با مصارف بالا اين مکاتبات جزءی از اسناد پروژه بوده و بايد توسط کارفرما حفظ شده و در تهيه دستورالعمل های تعمير و نگهداری سيستم های وابسته ملاک عمل قرار گيرد.
نکته: معمولاً سايت پلان با اختلاف يک مقياس کوچکتر نسب به پلان ساختمان ارائه ميشود.
لوازم بهداشتی
منظور از لوازم بهداشتی، کليه تجهيزات و ادواتي هستند که مصرف کننده آب بهداشتی يا توليدکننده فاضلاب هستند و بايد در طرح تاسيسات بهداشتی حداقل امکانات لازم برای آنها پيش بينی شود. لوازم بهداشتی متناسب با کاربری ساختمان ممکن است در گروه های مختلف در فضاهای خاصی قرار بگيرند، بعنوان مثال در ساختمان های مسکونی آشپزخانه، توالت و حمام و در ساختمانهای اداري سرويس های عمومی و خصوصی و آبدارخانه.
براي ترسيم نقشه های تاسيسات بهداشتی ابتدا بايد نمادهای لوازم بهداشتي ساختمان و سپس جانمایی آنها در فضاهای مختلف را نشان داد.
– برای استفاده بهتر از وسيله بهداشتی بايستی فاصله مناسبی بين هر وسيله بهداشتی تا ديوارهای اطراف و وسايل بهداشتی مجاور آن وجود داشته باشد. اين فواصل در جدول زیر مشخص شده است:
نکته : حداقل فضای مورد نياز برای جانمایی توالت شرقی و توالت غربی 110 در 150 سانتيمتر است.
استقرار لوازم بهداشتی سرويس توالت
- موقعيت قرارگيری لوازم بهداشتی در داخل سرويس بهداشتی بايد به گونه ای باشد که با بازشدن کامل در سرويس (تا حالت عمود) ممانعتی نداشته باشد.
- هر توالت واحد مسکونی بايد دارای حداقل يک کاسه توالت و يک دستشویی باشد.
- دستشویی بايد در محوطه توالت تعبيه شده و دسترسي مستقيم از داخل توالت داشته باشد.
- در جانمایی لوازم به منظور رعايت مسائل شرعی کاسه توالت نبايد در راستای قبله قرار گيرد.
- بين لوازم بهداشتی نصب شده در توالت می بايست حداقل فاصله ای مطابق شکل های زير باشد. به کارگيری اين حداقل فاصله برای استفاده بهتر و حرکت مناسب در داخل محوطه توالت و رعايت برخی موازين بهداشتی است.
استقرار لوازم بهداشتی سرويس حمام
لوازم بهداشتی که بطور معمول در حمام نصب می شوند عبارتند از: زيردوشی، وان، کفشوی، توالت فرنگی و روشویی
- محل استقرار وان يا دوش بايد به گونه ای باشد که استحمام کننده بتواند در ورودی را زير نظر داشته باشد.
- قراردادن توالت در حمام در مورد واحدهای مسکونی به دلايل بهداشتی توصيه نمی شود. فقط در صورتی اين امر مجاز است که در داخل واحد مسکوني توالت مستقل ديگری وجود داشته باشد.
- درصورت در اختيار داشتن فضای کافي در حمام بهتر است بيده هم به همراه توالت فرنگی جانمايی شود.
ابعاد لوازم بهداشتی که می توانند در حمام استقرار يابند به شرح جدول زیر است. در صورت استفاده از لوازم خاص بايد به مشخصات توليدکننده مراجعه شد.
استقرار لوازم آشپزخانه
برای جانمایی وسايل بهداشتی و لوازم آشپزخانه رعايت نکات زير پيشنهاد می شود:
- يخچال، اجاق گاز و سينک ظرفشویی بهتر است با فاصله لازم از يکديگر قرار گيرند.
- اگر سه وسيله اصلي آشپزخانه يعني يخچال، سينک ظرفشويی و اجاق گاز با يک خط فرضي به يکديگر وصل شوند، مثلثي به وجود می آيد که عمده کار آشپزخانه در آن انجام می شود. اين مثلث به مثلث کار مشهور است.
- اجاق گاز نبايد در زير يا نزديک پنجره قرار گيرد.
- درصورت نصب آبگرمکن يا پکيج حرارتی در آشپزخانه دسترسي آسان به دودکش و فضای کاف برای تعميرات و تعويض دستگاه درنظر گرفته شود.
- جانمایی لوازم در آشپزخانه بايستی به صورتی انجام گيرد که مانع باز و بسته شدن عادی در و پنجره های ساختمان نشود.
پهنای تقريبی وسايل بهداشتی و لوازم آشپزخانه در جدول زیر آورده شده است. عمق اين لوازم 50 تا 60 سانتيمتر است. در صورت استفاده از لوازم خاص بايد به مشخصات توليدکننده مراجعه شد.
نویسنده: مسعود خانی بختیاری
منبع: بخش هایی از جزوه آموزشی با همین عنوان از نویسنده