مدرسه تاسیسات آموزش تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمان
فصل دوم: نقشه کشی تاسیسات بهداشتی
Plumbing Drafting
سيستم لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتی
طرح اين سيستم شامل مجموعه سه سری لوله آب سرد، آب گرم و برگشت اب گرم است که از منابع بهداشتي تأمين مي شوند و وظيفه توزيع آب مورد نياز وسايل بهداشتي داخل ساختمان را بر عهده دارند. تجهيزات توليد کننده آبگرم بهداشتي در اين سيستم جاي مي گيرند.
علائم اختصاري
علائم اختصاري به کار گرفته شده در لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتي مطابق جدول زير است.
طرح لوله کشي آب سرد و گرم بهداشتی
براي طرح لوله کشي توزيع آب سرد و گرم بهداشتي در بخش‌هاي مختلف يک ساختمان يا در داخل سرويس‌هاي بهداشتي چند روش را مي‌توان به کار برد:
الف- توزيع درختي – شاخه‌اي (Tree distribution)، در اين روش خط لوله اصلي که حامل آب مورد نياز براي کل مجموعه يا سرويس بهداشتي است با سايز بزرگ وارد محدوده توزيع آب مي‌شود و به ترتيب با انشعاب دادن به بخش‌ها يا مصرف کننده‌هاي مختلف سايز آن کوچک‌تر مي‌شود تا در انتهاي مسير به آخرين مصرف کننده ختم مي‌شود همانند شاخه‌هاي يک درخت.
از اين روش براي طرح رايزرهاي آبرساني و آب سرد و گرم و برگشت آبگرم بهداشتي استفاده مي‌شود. همچنين در سرويس‌هاي بهداشتي کوچک مانند منازل مسکوني، دفاتر اداري و تجاري کوچک کاربرد دارد.
اجراي لولهکشي در اين روش مي‌تواند از کف سرويس يا در فضاي زير سقف انجام شود که در هر دو حالت نيازمند رعايت ملاحظات طراحي خاص خود است. از مزاياي اين روش مي‌توان به سادگي طرح، سهولت پياده‌سازي و اجراي آن و هزينه قابل قبول اشاره کرد. ولي اجراي اين سيستم در سرويس‌هاي بهداشتي بزرگ موجب کاهش فشار و کمبود آب در آخرين مصرف کننده مي‌شود.
ب- توزيع حلقه‌اي (LOOP)، در اين روش کليه بخش‌ها يا مصرف‌کننده‌ها از يک خط لوله که بصورت حلقه بسته اجرا شده است تغذيه مي‌شوند به گونه‌اي که خط لوله اصلي با يک سايز ثابت و بزرگ‌تر از انشعابات از کنار تمام مصرف‌کننده‌ها عبور کرده و به هر يک از مصرف‌کننده‌ها انشعاب‌دهي مي‌کند. هر مصرف‌کننده در محل سه‌راهي انشعاب از دو مسير امکان تغذيه خواهد داشت. بدين ترتيب در سيستم توزيع امکان کمبود فشار در هيچ مصرف‌کننده‌اي وجود نخواهد داشت و فشار و دبي مصرف‌کننده‌ها يکنواخت خواهد بود.
نکته: در سايزينگ لوپ، متوسط مصرف لحظه‌اي با اعمال ضريب همزماني ملاک محاسبه است که خود اين موضوع باعث کوچک‌تر شدن سايز اين لوله نسبت به روش توزيع درختي مي‌شود.
از اين روش در توزيع آب سرويس‌هاي بهداشتي عمومي يا سرويس‌هايي که بار لحظه‌اي بالا دارند مانند پادگان‌ها يا اردوگاه‌ها، سرويس‌هاي کارگري کارخانجات و مراکز صنعتي و نظاير آن استفاده مي‌شود. همچنين در مجموعه‌هايي که داراي سايت بزرگ با ساختمان‌هاي پراکنده هستند براي توزيع آب و آبياري محوطه عموماً از اين روش استفاده مي‌شود. بسته بودن حلقه ارتباطي لازمه طرح صحيح اين الگو است.
ج- توزيع کلکتوري (Manifold piping system)، توزيع آب در اين سيستم از طريق يک کلکتور اصلي در شاخه های فرعي و انشعابات انجام مي شود بدين ترتيب که هر واحد بهداشتی توسط يک خط لوله اصلي که قطر آن برابر قطر معادل آبدهي مجموع انشعابات است، تغذيه شده و انشعاب هر مصرف کننده از خط اصلي بواسطه يک کلکتور از خط اصلي گرفته مي شود. نمونه اين نوع لوله کشي در موتورخانه های مرکزي و براي توزيع سيال استفاده می شود.
هر انشعاب برای يک مصرف کننده مورد استفاده قرار می گيرد و توسط يک شير از سيستم مجزا می شود. با ظهور انواع لوله های پليمري و تلفيقي چندلايه اين روش لوله کشي فراواني بيشتري پيدا کرده است.
د- توزيع سه‌راه به سه‌راه (الگوي لوله‌هاي تلفيقي)، در سيستم های لولهکشي با لولههای تلفيقي چندلايه که فيتينگهاي مخصوص اين کار روش را دارند بکار برده میشود و هدف اصلي آن کاهش بکارگيري سه راهيها برای انشعابات وسايل بهداشتي است. اين فيتينگها هم امکان انشعاب دهي به وسايل بهداشتي را فراهم ميکنند و هم در ساختار خود امکان هدايت آب در شبکه لولهکشي را فراهم ميکنند.
ذ- توزيع ترکيبي، شامل ترکيب روش های لولهکشي ذکر شده در قسمتهای قبل است که بنابه نظر طراح در موارد مختلف و برحسب شرايط پروژه بکار برده میشوند.
نویسنده: مسعود خانی بختیاری
منبع: بخش هایی از جزوه آموزشی با همین عنوان از نویسنده