دستورالعمل تهيه نقشه های تاسيسات مکانيکی ساختمان (1)

فصل اول : اصول نقشه­ کشی تاسيسات

4-1-1- کليات

هدف از اين فصل معرفي اصول کلي نقشه­ کشي تاسيسات ساختماني و پياده­ سازي الگوهاي واحد در ارائه طرح­هاي ساختماني است که توسط مهندسان طراح و دفاتر مهندسي طراحي در قالب نقشه­ هاي ساختماني به سازمان نظام مهندسي ساختمان و يا ارگان­ هاي ذيربط ارائه مي ­شود.

در اين فصل تنها به اصول و مفاهيم اوليه مورد استفاده در نقشه­ کشي تاسيسات مکانيکي ساختمان اشاره شده است که دربرگيرنده انواع ساختمان­هاي مسکوني، اداري، تجاري، نظامي، تفريحي و اقامتي و آموزشي است و شامل تاسيسات صنعتي مانند تاسيسات خطوط فرآيند، کارخانجات، صنايع تبديلي، غذايي، بازيافتي، پالايشگاهي، خطوط انتقال و نظاير آن، نمي­ باشد.

4-1-2- تعاريف

(American Standards Association) ASA: انجمن استاندارد آمريکا

ASHREA (American Society of Heating, Refrigerating and Air conditioning Engineers. INS): انجمن مهندسان تاسيسات حرارتي، برودتي و تهويه مطبوع آمريکا

(American Society for Testing and Materials) ASTM: مجمع آزمايش مواد آمريکا

پلان (Plan): نقشه حاوي اطلاعات معماري ساختمان که داراي حداقل جزئيات مربوط به موقعيت و اندازه ديوارها، درب، پنجره، پارتيشن و ساير اجزاي اصلي ساختمان يا محوطه پيراموني ساختمان است.

برش (Section): مقاطع عمودي از ساختمان که براي تفهيم بهتر پلان و نشان دادن ارتفاع فضاها و جزئيات بيشتر تهيه مي‌شود.

نقشه فاز 1: طرح­ هايي هستند که در مرحله مطالعات پروژه تهيه مي ­شوند و صرفاً جهت نشان دادن کليات و خطوط اصلي مي­ باشند. در نقشه­ هاي فاز 1 پروژه ­ها جزئيات اجرايي و مشخصات کامل ارائه نمي­ شوند.

نقشه فاز 2: طرح ­هايي هستند که پس از تاييد مطالعات طرح براي اجرايي شدن پروژه تهيه مي ­شوند. در نقشه­ هاي فاز 2 پروژه ­ها کليه مشخصات اجرايي به همراه جزئيات ارائه شده و جهت اجرا در اختيار پيمانکار قرار مي­ گيرند. نقشه­ هاي فاز 2 مبناي برآورد پروژه بوده و بايد دقيق و نشان دهنده تمام ابعاد طرح اجرايي باشند.

نقشه کارگاهي (Shop): اين نقشه­ ها در حقيقت جزئيات اجرايي تاسيسات در قسمت­هاي مختلف پروژه هستند که توسط عوامل فني پيمانکار تهيه مي ­شوند و در اختيار تيم­ هاي اجرايي قرار مي­ گيرند. در اين نقشه­ ها کليه مشخصات از قبيل جنس، ابعاد، نحوه کار، کد­ها و رقوم ارتفاعي و … مطابق استانداردهاي اجرايي نشان داده شده­اند.

نقشه چون ساخت (As Built): پس از اجرا و خاتمه پروژه پيمانکار موظف است نقشه ­هايي از وضعيت نهايي سيستم ­ها تهيه کند يا بعبارتي تمام سيستم ­ها را در موقعيت اجرا شده در نقشه­ هاي مخصوصي به نام “چون ساخت” تهيه کرده و در اختيار کارفرما قرار دهد. اين نقشه­ ها شامل مسير لوله­ ها، کانال، مشخصات جنس و مصالح، نوع و مشخصات تجهيزات، دستورالعمل­هاي راه­ اندازي و نگهداري تجهيزات و … است. نقشه­ هاي چون ساخت مبناي کار تيم­ هاي تعمير و نگهداري و بهره­ بردار هستند.

وسيله بهداشتي (Fixture): هر وسيله ­اي که در ساختمان مصرف­ کننده آب يا توليدکننده و هدايت کننده فاضلاب باشد و به نوعي در مصارف بهداشتي، پخت و پز و يا تأمين آسايش بهره ­برداران به کار برده شود.

ترنچ (Trench): مسير يا فضاي توخالي ساخته شده از مصالح ساختماني را گويند که بصورت افقي امتداد داشته و محل عبور لوله، کانال، سيني کابل، کابين آسانسور، شوتينگ زباله و ساير سيستم­هاي تاسيساتي ساختمان است.

شفت تاسيساتی (Mechanical Shaft): مسير توخالي ساخته شده از مصالح ساختماني را می گويند که در طبقات ساختمان بصورت عمودي امتداد دارد و محل عبور لوله، کانال، دودکش، نردبان کابل و ساير سيستم­هاي تاسيساتي ساختمان است.

چاله آدم ­رو (منهول) (Manhole): مدخلی آدم­ رو جهت بازرسي و يا کنترل تجهيزات مکانيکي است که عموماً در کانال­ هاي مشترک تاسيساتي و سيستم اگوي فاضلاب شهري تعبيه مي ­شود.

رايزردياگرام (Riser Diagram): نقشه­ اي است که در آن امتداد عمودي سيستم­ ها (لوله­ کشي و کانال­ کشي­ ها)، و ارتباطات عمودي آنها نشان داده شده است.

پلنوم (Plenum): محفظه­ اي فلزي يا ساختماني که بخشي از سيستم توزيع يا تخليه هوا را تشکيل مي­ دهد. پلنوم ممکن است داراي يک يا چند دهانه ورودي يا خروجي هوا باشد.

تهويه مطبوع (Air Conditioning): کليه کارهايي است که براي کنترل همزمان دما، رطوبت و پاکيزگي هوا و توزيع مناسب آن در ساختمان انجام مي­ شود و هدف آن تأمين شرايط آسايش براي استفاده­ کنندگان ساختمان است.

تاسيسات تهويه مطبوع: سيستم­هايي که عملکرد تهويه مطبوع فضاهاي ساختمان را بر عهده دارند.

تاسيسات بهداشتي: کليه سيستم­ هايي که هر يک به نوعي در ساختمان وظيفه ايجاد و حفظ شرايط بهداشتي متناسب با کاربري ساختمان را بر عهده دارند.

تاسيسات حرارتي يا گرمايشي: سيستم­ هايي که بصورت مستقيم و غيرمستقيم وظيفه گرمايش فضاهاي ساختمان را بر عهده دارند.

تاسيسات برودتي يا سرمايشي: سيستم­ هايي که بصورت مستقيم و غير مستقيم وظيفه توليد برودت و سرمايش فضاهاي ساختمان را برعهده دارند.

تاسيسات اطفاء حريق: کليه تجهيزات و ادواتي که بصورت يکپارچه يا مستقل، خودکار، نيمه خودکار و يا دستي وظيفه کنترل يا دفع حريق در ساختمان را برعهده دارند.

نویسنده: مسعود خانی بختیاری

منبع: بخش هایی از جزوه آموزشی با همین عنوان از نویسنده