مدرسه تاسیسات آموزش تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ساختمان
اتصالات سیستم لوله کشی با لوله فولادی گالوانیزه (Galvanized Plumbing)
لوله و اتصالات فولادی مورد استفاده در لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتی ساختمان باید از نوع گالوانیزه باشد. مطابق مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان لوله گالوانیزه باید از استانداردهای زیر تبعیت کند:
به کلیه قطعات لوله کشی به جز لوله و شیرآلات که برای تغییر جهت، تغییر سایز، انشعاب گیری و … بکار می روند اتصالات (Fitting) می گویند. از اتصالات برای اتصال لوله – لوله، لوله – اتصال، اتصال – اتصال و تجهیزات تاسیساتی به شبکه لوله کشی استفاده می شود.
اتصالات مورد استفاده در لوله کشی فولادی گالوانیزه باید از نوع چدنی چکش خوار یا فولادی دنده ای گالوانیزه و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
نکته: در لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتی با لوله فولادی گالوانیزه استفاده از اتصالات فولادی سیاه ممنوع است.
در هنگام تهیه یا سفارش خرید اتصالات لوله کشی – گالوانیزه – مناسب به برخی نکات باید توجه کرد:
- مواد بکاربرده شده در تولید قطعه مناسب و مطابق استاندارد تولید آن باشد.
- آبکاری یا گالوانیزاسیون سطوح بطور یکنواخت در تمام سطوح باشد.
- عمق شیار دنده ها کامل بوده و فاقد هر گونه پلیسه ریختگری یا زائده باشد.
- هیچ سوراخ یا حفره ای که ناشی از روش تولید در جدار داخلی و خارجی اتصال نباشد.
- سطوح ابزارگیر دارای چقرمگی و مقاومت مناسب در برابر اعمال نیرو توسط ابزار کار باشد.
انواع اتصالات (Fitting) مورد استفاده در لوله کشی فولادی گالوانیزه
زانو یا خم (Elbow)
برای تغییر جهت و راستای لوله کشی در راستای افقی و عمودی از زانو استفاده می شود. زانوها بر حسب زاویه در زوایای 90، 45 و 30 درجه تولید می شوند. زانویی اتصالی است که از دو سر به لوله کشی متصل می شود و عموما هر دو سر آن بصورت توپیچ است.
زانویی بر حسب سفارش با شعاع خم کوتاه و بلند تولید می شود.
زانو تبدیل (Elbow reducing)
درصورتی که دوسر زانو دارای سایز متفاوتی باشند زانو از نوع تبدیلی است.
چپقی
در مواردی که یک سر زانویی توپیچ و سمت دیگر آن روپیچ تولید شود، به این اتصال چپقی گفته می شود. چپقی در زوایای 90 و 45 درجه تولید می شود. در صورتیکه سایز دو سر چپقی با هم متفاوت باشد به آن چپقی تبدیل می گویند.
سه راهی (Tee)
برای انشعاب گرفتن از لوله های مستقیم از سه راهی استفاده می شود. سه راهی دارای سه قسمت برای اتصال به سایر اجزای لوله کشی است که به دو مسیر هم راستا خط اصلی (Main Run) و مسیر منشعب شده، انشعاب – نافی (Branch) می گویند.
بطور معمول هر سه انشعاب سه راهی هم سایز و توپیچ هستند ولی چنانچه سایز انشعاب – نافی سه راهی کمتر از خط اصلی باشد به آن سه تبدیل (Reducer Tee) می گوییم.
انشعاب در سه راهی ها با زاویه 90 درجه و 45 درجه گرفته می شود که به تناسب سیستم لوله کشی از آنها استفاده می شود.
از سه راهی در گوشه های 90 درجه برای انشعاب های عمودی نیز استفاده می شود. که به آن سه راهی کنج گفته می شود. (Side outlet elbow / 3 Way)
در تمام موارد بالا انواع سه راهی به صورت توپیچ دیده شده اند ولیکن تولیدکنندگان ممکن است به تناسب نیاز بازار انواع دیگری از سه راهی را تولید کنند.
چهار راهی (Cross)
همانطور که از نامش پیداست اتصالی است با قابلیت هدایت سیال در چهار جهت که از آن برای تغییر مسیر و انشعاب گیری در جهت های مختلف استفاده می شود.
درضورتیکه تعدادی از انشعاب های یک چهارراهی سایز متفاوتی داشته باشند به آن چهارراه تبدیل می گویند.
از چهار راهی در گوشه های 90 درجه نیز استفاده می شود.
در برخی موارد هنگام استفاده از چهارراهی لازم است انشعاب دیگری در راستای عمود بر چهارراهی گرفته شود بدین ترتیب لازم است از اتصال زیر که به نوعی می توان آن را پنج راهی نامید، استفاده کرد.
نویسنده: مسعود خانی بختیاری